Cuma ne demek? İlahi dinlerin kutsal günleri hangileridir? Cuma namazının Müslümanlar için önemi nedir? İslam‘da cuma gününün önemi ve fazileti…
Cuma, İslâm dininde çok önemli kabul edilen haftalık toplu ibadet günüdür. Çeşitli hadislerden anlaşıldığına göre cuma günü, daha önce Yahudi ve Hıristiyanlar için haftalık ibadet günü olarak belirlenmiş, fakat onlar bunu değiştirerek Yahudiler cumartesiyi, Hıristiyanlar pazarı haftalık toplantı ve ibadet günü kabul etmişler; son olarak cuma günü, Müslümanlar için yeniden haftalık ibadet günü kılınmıştır.
Toplanma, bir araya gelme anlamına gelen cuma, aynı zamanda haftada bir gün kılınan iki rekâtlık farz ibadetin adıdır. Cuma günü öğle namazı vaktinde cemaatle kılınan bu namazdan önce hutbe okunur.
CUMA GÜNÜNÜN ÖNEMİ
Cuma gününün önemine ve haftalık toplu ibadet günü seçilmesinin anlamına ilişkin olarak Hz. Peygamber’den birçok hadis rivayet edilmektedir. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir:
“Güneşin doğduğu en hayırlı gün cumadır; Âdem o gün yaratılmış, o gün cennete girmiş ve o gün cennetten çıkmıştır. Kıyamet de cuma günü kopacaktır” (Müslim, “Cum‘a”, 18). Başka bir hadiste bu günde yapılan duaların kabul edileceği bir anın (icâbet saati) bulunduğu haber verilmektedir. Bir rivayete göre Hz. Peygamber “Ben icâbet saatinin, hangi an olduğunu biliyordum, fakat Kadir gecesi gibi, bu da bana unutturuldu” (Hâkim, I, 279) buyurmuştur.
GÜNAHLAR O GÜN AFFEDİLİYOR
Âlimler Hz. Peygamber’in bu ifadesine dayanarak Allah’ın güzel isimleri arasında İsm-i Azam‘ın, Ramazan‘ın son on günü içerisinde Kadir gecesinin gizli tutulması gibi icâbet saatinin de gizli tutulduğunu ve bu suretle insanların gün boyu Allah’a yönelmelerinin sağlanmasının hedeflendiğini söylemişlerdir.
Yine cuma günü ile ilgili olarak, gerekli temizliği yaptıktan sonra camiye gidip hutbe dinleyen ve namazı kılan kimsenin daha önceki cuma ile bu cuma arasında işlediği günahların affedileceği belirtilmiş (Buhârî, “Cum‘a”, 6, 19; Müslim, “Cum‘a”, 26), bu günü hafife alarak üç cuma namazını terkeden kimsenin kalbinin mühürleneceği bildirilmiştir (Ebû Dâvûd, “Salât”, 204). Kurban bayramı arefesinin cumaya rastlaması halinde halk arasında o yıl yapılan haccın, “hacc-ı ekber” (büyük hac) olarak isimlendirilmesi de cumanın önemiyle ilgilidir.
TEMİZLİK NEDEN ÖNEMLİDİR?
Cuma günü Müslümanlar açısından büyük önem taşıdığı ve âdeta bir bayram günü kabul edildiği için, Perşembe günü akşamından başlamak üzere maddî ve mânevî temizliğe her zamankinden daha fazla önem vermek gerekir. Bunların başında boy abdesti almak gelir ki cuma günü boy abdesti almak bilginlerin çoğuna göre sünnet, bazılarına göre farzdır. Bunun yanında, cuma günü namaza gelmeden önce tırnak kesme, dişleri temizleme gibi bedenî temizlikler yapmak, temiz elbiseler giymek, başkalarını rahatsız etmeyecek, aksine onların hoşuna gidecek güzel kokular sürmek sünnet olan davranışlardır.
Mümin, böyle değerli ve önemli bir günün mânevî havasına girmeli, dua ve tövbesini bu günde saklı olup dua ve tövbelerin kabul edileceği vakit olduğu bildirilen “icâbet saati“ne denk düşürmeye çalışmalı, ayrıca Kur’an okumalı, tezekkür ve tefekkür etmeli, Resûlullah’a salât ü selâm getirmeli ve samimi bir kalp ile yüce Allah’a dua ve istiğfarda bulunmalıdır.
Hutbe okunurken konuşmak, cuma vakti alışveriş yapmak ve cuma günü yolculuğa çıkmak gibi yapılması, cuma namazının terkine yol açabileceği endişesiyle hoş karşılanmayan davranışların hükümleri aşağıda ele alınacaktır.
Kaynak: İslam İlmihali 1, TDV Yayınları