AHLÂK İLMİNİN KONUSU
Ahlâkın konusu, insanın eylem ve davranışlarıdır. Çünkü insan, yaratıkların en seçkini olarak yaratılmış, akıl ve irade yetenekleri ile bütün canlıların en mükemmeli ve üstünü olmak niteliğini kazanmıştır. Hayvanlar da insanların yaptığı bir çok hareketleri yaparlar, fakat onlarda akıl ve irade olmadığından ahlâkları da yoktur. Bir aslan veya fil, insanın ulaşamayacağı kadar bir kuvvetle bir çok işler gördüğü halde iyilik veya kötülükten habersizdir.
Yaptığı işlerin amacını bilen, iyiyi ve kötüyü ayırt eden, hangi hareketlerin beğenileceğini ve hangilerinin ceza göreceğini seçebilen tek canlı varlık insandır. Bundan dolayıdır ki İslâm bilginleri ahlâkı, dinin ayrılmaz bir parçası saymışlardır. Bazıları dini bir ağaç, ahlâkı da onun meyveleri ve çiçekleri saymışlardır.
Ahlâkın konusunu iyi anlamak için üç şey üzerinde durmak gerekir. Önce insanı, yani iyi ve kötü fiiller yapmaya gücü olan kişiyi ele almalıdır. Bir insanın hareketlerine iyi veya kötü diyebilmek için o kimsenin mutlaka akıllı ve hür bir iradeye sahip olması gerekir. İkinci olarak, iyilik ve kötülüğü yani bir işin iyi veya kötü olmasını gerektiren şeyi incelemelidir. İyi hareketler, iyi olduğu için takdire ve mükâfata layık olan ve dünya düzenine uygun düşen davranışlardır. Kötülükler ise toplumun ve dünyanın düzenine aykırı olan, suç sayılan, insanlığın gidişine zararlı olan şeylerdir. Üçüncü olarak, iyi ve kötü hareketlerin mükâfat ve cezasını, vicdanî veya kanunî sorumlulukları incelemek gerekir ki, bunlara da ahlâkın yaptırımları denilir. Başka bir deyimle, iyilik edenler sevap kazanır, dünya ve âhirette mükâfata hak kazanırlar; kötülük edenler de günah işlemiş olurlar, dünya ve ahirette cezasını görürler.
Ahlâk ilmi, kitap ve sünnete ve akla dayanarak insanı en yüksek bir olgunluğa ulaştırmak için gerekli kuralları ve esasları gösterir, vicdan, görev, sorumluluk, hayır ve şer, fazilet gibi esas kavramlar hakkında gerekli bilgileri verir. Ruhun hastalıklardan korunması ve tedavisi yollarını gösterir.
Bunun yanında toplumların gelişmeleriyle orantılı olarak bazı adet ve geleneklerin de zamanla değiştiği görülmektedir. Bunların değerlerini ve nedenlerini araştırmak gerekir. Bu yapılmadığı taktirde insan fikirler denizinde bocalar, yolunu şaşırır. Ahlâk bu noktalar üzerinde de insanları ve toplumları aydınlatır, yol gösterir. Ahlâk insanların kaderleriyle, saadetleriyle yakından ilgilidir. İnsanın öz yapısının ve kendisinin ilmidir. (1)
------------------------------
(1) İslâm’da Ahlâk, O. Pazarlı.
--
.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder